4 อาหารเสริมธาตุเหล็กทารก ช่วยป้องกันภาวะโลหิตจางในเด็ก

อาหารเสริมธาตุเหล็กทารก ช่วยป้องกันโลหิตจางได้อย่างไร

• ธาตุเหล็กมีส่วนช่วยในการผลิตเม็ดเลือดแดงที่มีหน้าที่สำคัญในการนำออกซิเจนไปเลี้ยงส่วนต่าง ๆ ของร่างกาย ส่งผลให้ร่างกายของลูกน้อยเจริญเติบโต สมองมีพัฒนาการที่ดี
• เด็กจำเป็นต้องได้รับอาหารเสริมธาตุเหล็กที่เพียงพอ เพราะการขาดธาตุเหล็กตั้งแต่วัยทารกจะทำให้ลูกน้อยเติบโตช้า มีความสูงที่ต่ำกว่าเกณฑ์ พัฒนาการช้า เฉื่อยชา อ่อนเพลีย มีความสามารถในการเรียนรู้ช้ากว่าเด็กในวัยเดียวกัน
• อาหารเสริมธาตุเหล็กทารกที่ดีที่สุด คือ “นมแม่” คุณแม่จึงควรให้ลูกกินนมแม่ให้นานที่สุดเท่าที่จะทำได้ เพื่อป้องกันไม่ให้ลูกน้อยเกิดภาวะโลหิตจางที่ส่งผลต่อการเติบโตและการเรียนรู้ในอนาคต คุณแม่ควรให้ลูกน้อยกินอาหารเสริมธาตุเหล็กเมื่อลูกอายุ 6 เดือนขึ้นไป เช่น อาหารตามวัยที่มีเนื้อสัตว์ ผักใบเขียว ธัญพืช นม ถั่ว และข้าว เป็นต้น

สารอาหารจากนมแม่เป็นสิ่งสำคัญอันดับแรกที่ช่วยให้ร่างกายของทารกเติบโตอย่างแข็งแรง เสริมสร้างภูมิคุ้มกัน และนำไปพัฒนาสมอง หากเด็กได้รับสารอาหารไม่เพียงพออาจส่งผลต่อพัฒนาการและการทำงานของร่างกายและสมองได้ การเสริมอาหารอย่างเหมาะสมโดยเฉพาะอาหารเสริมธาตุเหล็กตั้งแต่ 6 เดือนขึ้นไปจึงเป็นสิ่งสำคัญสำหรับเด็กในวัยที่ที่กำลังเจริญเติบโตและพัฒนา

ภาวะโลหิตจาง คืออะไร

ภาวะโลหิตจาง คือ ภาวะที่ร่างกายมีความเข้มข้นของจำนวนเม็ดเลือดแดงที่ต่ำกว่าปกติในแต่ละช่วงอายุ โดยมีสาเหตุมาจากการขาดธาตุเหล็กของร่างกายหรือการได้รับธาตุเหล็กไม่เพียงพอ ทำให้ร่างกายไม่สามารถสร้างเม็ดเลือดได้เพียงพอจึงเกิดภาวะโลหิตจางในที่สุด (1)

หน้าที่ของธาตุเหล็กต่อร่างกาย

ในร่างกายมีเลือดเป็นส่วนประกอบที่สำคัญในชีวิต ร่างกายต้องการธาตุเหล็กเพื่อใช้ในการผลิตฮีโมโกลบิน ซึ่งเป็นส่วนประกอบสำคัญของเม็ดเลือดแดง ทำให้ร่างกายของเด็กเกิดการเติบโตและพัฒนาการที่ดีของสมอง โดยเฉพาะในเด็กช่วงขวบปีแรกของชีวิต (2,6)

ประโยชน์ของธาตุเหล็ก

• ทำให้ร่างกายเติบโตได้ดี ธาตุเหล็กเป็นหนึ่งในแร่ธาตุที่มีบทบาทที่สุดในร่างกาย เพื่อใช้ในการนำออกซิเจนจากปอดผ่านเลือดไปสู่เซลล์ต่าง ๆ ทั่วร่างกายที่ส่งผลต่อการทำงานของระบบต่าง ๆ จึงช่วยให้ร่างกายมีการทำงานและเจริญเติบโตได้ดี
• ส่งผลต่อการทำงานของสมอง เนื่องจากธาตุเหล็กมีความสำคัญต่อระดับเชาว์ปัญญา สมาธิ และปฏิภาณไหวพริบของเด็กได้

การขาดธาตุเหล็กจะส่งผลยังไงกับลูก

• ทำให้การทำงานของสมองในการตอบสนองหรือคิดวิเคราะห์ช้าลง มีพัฒนาการทางการเรียนที่ไม่ดีเท่าเด็กปกติ
• ส่งผลต่อการเรียนรู้ของเด็ก เพราะเมื่อลูกน้อยขาดธาตุเหล็ก และมีภาวะโลหิตจางจะรู้สึกไม่กระฉับกระเฉง เฉื่อยชา ทำให้เด็กมีความสามารถในการเรียนรู้ช้ากว่าเด็กในวัยเดียวกัน
• การเจริญเติบโตต่ำกว่าเกณฑ์ เพราะกระดูกไม่แข็งแรง เปราะง่าย และเกิดอาหารเบื่ออาหาร

8 อาหารเสริมธาตุเหล็กทารก ที่ดีต่อพัฒนาการลูก

1. เนื้อสัตว์

เช่น เนื้อหมู เนื้อวัว เนื้อไก่ ปลา และเครื่องในสัตว์ เป็นอาหารเสริมธาตุเหล็กชั้นดีที่มีธาตุเหล็กสูง โดยธาตุเหล็กจากเนื้อสัตว์นั้นร่างกายดูดซึมได้ดีกว่าจากแหล่งอื่น ๆ

2. ผลไม้ที่มีรสเปรี้ยว

• เช่น ส้ม สับปะรด จะมีวิตามินซีสูงซึ่งจะช่วยเพิ่มการดูดซึมธาตุเหล็กได้เป็นอย่างดี ดังนั้น ในแต่ละมื้อคุณแม่ควรเสริมผลไม้ให้กับลูกน้อยด้วย

3. ไข่แดง

• อุดมไปด้วยธาตุเหล็กที่ค่อนข้างสูง หากคุณแม่ให้ลูกกินเฉพาะไข่แดงอย่างเดียว แนะนำให้ทานผักหรือผลไม้ที่มีวิตามินซีสูงร่วมด้วย เพื่อให้ร่างกายดูดซึมธาตุเหล็กได้ดียิ่งขึ้น

4. ผักใบเขียว

• เช่น คะน้า ผักบุ้ง ผักโขม เป็นผักที่ควรกินคู่กับอาหารที่มีวิตามินซีสูงอย่างผลไม้รสเปรี้ยวเพื่อให้ร่างกายสามารถดูดซึมธาตุเหล็กได้ดียิ่งขึ้น

5. ข้าวและธัญพืช

• โดยเฉพาะสายพันธุ์ข้าวหอมนิล อุดมไปด้วยคาร์โบไฮเดรต ธาตุเหล็ก กรดโฟลิกและคลอโรฟิลล์จำนวนมาก ซึ่งเป็นสารที่มีโมเลกุลคล้ายกับฮีโมโกลบินในเม็ดเลือดแดง และธัญพืช เช่น เช่น อัลมอนด์ ลูกเดือย เม็ดฟักทอง เป็นแหล่งอาหารที่มีธาตุเหล็กสูงซึ่งล้วนจำเป็นต่อร่างกาย

6. ถั่วเมล็ดแห้ง และถั่วเปลือกแข็ง

• เป็นแหล่งของธาตุเหล็กสูงที่ช่วยเรื่องของการดูดซึมธาตุเหล็กได้สะดวกยิ่งขึ้น

7. นม

• คาร์โบไฮเดรต น้ำตาลในนม เช่น น้ำตาลแลกโตสช่วยในการดูดซึมธาตุเหล็ก ดีกว่าคาร์โบไฮเดรตชนิดอื่น ๆ โดยเฉพาะจากนมแม่ จะช่วยดูดซึมธาตุเหล็กได้ดีที่สุด (1,2,3)

เคล็ดลับการกินอาหารเสริมธาตุเหล็กสำหรับทารกและเด็กเล็ก

นมแม่ยังเป็นโภชนาการที่ดีสำหรับทารก คุณแม่ควรให้ลูกกินนมเพียงอย่างเดียวโดยไม่จำเป็นต้องกินอาหารอย่างอื่นในช่วง 6 เดือนแรก เพราะในนมแม่อุดมไปด้วยสารอาหารมากกว่า 200 ชนิด ที่ประกอบไปด้วยโปรตีน คาร์โบไฮเดรต ไขมัน วิตามิน และเกลือแร่ ทั้งในนมแม่ยังมีจุลินทรีย์ที่มีประโยชน์หลายสายพันธุ์ เช่น LPR ที่เสริมสร้างภูมิคุ้มกันที่แข็งแกร่งให้กับลูกน้อย แต่เมื่อลูกน้อยถึงวัยที่ต้องเสริมโภชนาการที่เหมาะสม หลังจาก 6 เดือนเป็นต้นไป คุณแม่ควรเริ่มให้ลูกน้อยได้ทานอาหารตามวัยที่มีธาตุเหล็กสูง เช่น เนื้อสัตว์ เครื่องในสัตว์ ผักใบเขียว ธัญพืชจากถั่ว รวมถึงอาหารอื่น ๆ ที่อุดมไปด้วยสารอาหารที่มีประโยชน์ต่อร่างกายอย่างครบถ้วน และผลไม้ที่มีวิตามินซีที่ช่วยดูดซึมธาตุเหล็กได้ง่าย ควบคู่กินการกินนมเป็นประจำ เพื่อให้ลูกน้อยมีสุขภาพร่างกายที่แข็งแรงพร้อมสำหรับทุกพัฒนาการ

อ้างอิง :

1. โลหิตจากงจากการขาดธาตุเหล็ก, สำนักโภชนาการ กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข
2. รับประทานอาหารอย่างฉลาดเพื่อป้องกันไม่ให้เกิดภาวะขาดธาตุเหล็ก, Family Health Service
3. 5 อาหารบำรุงเลือด ป้องกันโรคโลหิตจาง, โรงพยาบาลวิชัยยุทธ
4. ภาวะซีดหรือโลหิตจางในเด็ก ป้องกันได้ด้วยพ่อแม่, โรงพยาบาลเปาโล
5. 14 ประโยชน์ของธาตุเหล็ก (Iron) จากงานวิจัย, Medthai
6. ประโยชน์ของธาตุเหล็กในเด็ก, โรงพยาบาลนนทเวช
7. โลหิตจากหรือภาวะซีดในเด็ก, โรงพยาบาลเอกชัย
8. ประโยชน์ของ ธาตุเหล็กในเด็ก, โรงพยาบาลนนทเวช
9. โรคโลหิตจาง หรือภาวะซีดในเด็ก, โรงพยาบาลเอกชัย
10. อาหารเสริมธาตุเหล็ก, โรงพยาบาลบางปะกอก 3

อ้างอิง ณ วันที่ 4 กันยายน 2566